بررسی تلاش¬های تحقیقاتی صورت گرفته در هر حوزه، درک صحیحی از رویکرد نظری، روش-ها و تکنیک¬های مورد استفاده تحقیق و چگونگی پیشرفت نظری و روشی در آن حوزه فراهم می¬کند. در کنار مباحث کلی در رابطه با ماهیت و تکامل دانش علمی، بحث¬های پارادایمی و پژوهش¬های نوین گردشگری می¬توانند فرضیاتی را در رابطه با تکامل دانش گردشگری ارائه کنند. در این نوشتار با بهره¬گیری از روش مرور نظا¬مند، آثار علمی - پژوهشی مطالعات اجتماعی گردشگری در ایران، با هدف آشکارسازی بینش و تفکر اجتماعی در مورد گردشگری بررسی شد. به تأسی از مفهوم¬¬سازی کوهن از جامعه شناسی گردشگری، رویکرد مفهومی در مسأله-شناسی مطالعات اجتماعی گردشگری به چهار سطح گردشگر (علایق، نگرش‌ها، واکنش‌ها و نقش‌های او)؛ روابط میزبان و گردشگر؛ ساختار‌ها و کارکردهای گردشگری و پیامدهای گردشگری، طبقه بندی شد. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که مهمترین موضوع اجتماعی مورد توجه محققان گردشگری در ایران، ساختار و کارکردهای گردشگری بوده‌ و پس از آن عمده مقالات به گردشگر پرداخته¬اند و پیامدهای گردشگری و روابط گردشگر و میزبان به ترتیب در مراتب سوم و چهارم اهمیت قرار داشته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که موضوع گردشگری چندان مورد اقبال جامعه¬شناسان در ایران نبوده است و جغرافی¬دانان تفوق بیشتری در تولید و انتشار مسایل اجتماعی گردشگری داشته¬اند. یافته¬ها شواهدی از رشد مطالعات بین¬-رشته¬ای در موضوع گردشگری در ایران را نشان نداده و بیشتر مؤید پژوهش¬های چندرشته¬ای است که عمدتا با بهره¬گیری از روش¬های کمی و با نظرسنجی از ذینفعان و کارشناسان انجام شده است. نتایج نشان داد خلاءهای مفهومی و روشی زیادی برای توسعه دانش بین رشته¬ای گردشگری و تأثیرگذاری آن در مسایل سیاست¬گذاری، توسعه و مدیریت گردشگری تجاری در ایران وجود دارد. Manuscript profile