پژوهش حاضر، انواع کنش گردشگری فرهنگی و عوامل مؤثر بر آن را بین زائران و گردشگران مشهد واکاوی می¬کند.رویکرد نظری نگارندگان ترکیبی از نظریه¬های انگیزه، نگرش و سرمایه¬های سه¬گانه بوردیو است. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسش‏نامه‏‏ با حجم نمونه 302 نفر از زائران و گردشگران مشهد در نوروز 1392 گردآوری شده است. بر اساس یافته¬های تحقیق، گردشگران فرهنگی به سه دسته تقسیم شدند: «گردشگران فرهنگی خاص» شامل گردشگرانی که هدف سفرشان مقصد فرهنگی است، «گردشگران فرهنگی عام» شامل گردشگرانی است که در سفرهای خود از مقصدهای فرهنگی هم بازدید می¬کنند و «گردشگران فرهنگی تصادفی» که برحسب اتفاق و بدون شناخت از مقصدهای فرهنگی بازدید کرده‏اند. نتایج تحقیق نشان می‏دهد امکانات و تسهیلات، نگرش به سفر فرهنگی و انگیزه برای اقدام به سفر فرهنگی تأثیرگذار است. ضریب تعیین مدل نشان می‏دهد، متغیرهای واردشده 45 درصداز تغییرات متغیر وابسته (کنش فرهنگی) را تبیین می-کند و میزان تحصیلات، بیشترین تأثیر را بر متغیر کنش سفر فرهنگی دارد. با توجه به نتایج تحقیق، ظرفیت‌های مناسبی برای گسترش گردشگری فرهنگی و فرصت کسب تجربه برای گردشگران در بازدید از جاذبه و شرکت در رویدادهای فرهنگی وجود دارد که مخاطبان ویژة آن، افراد تحصیل‌کرده خواهند بود. Manuscript profile

بررسی تلاش¬های تحقیقاتی صورت گرفته در هر حوزه، درک صحیحی از رویکرد نظری، روش-ها و تکنیک¬های مورد استفاده تحقیق و چگونگی پیشرفت نظری و روشی در آن حوزه فراهم می¬کند. در کنار مباحث کلی در رابطه با ماهیت و تکامل دانش علمی، بحث¬های پارادایمی و پژوهش¬های نوین گردشگری می¬توانند فرضیاتی را در رابطه با تکامل دانش گردشگری ارائه کنند. در این نوشتار با بهره¬گیری از روش مرور نظا¬مند، آثار علمی - پژوهشی مطالعات اجتماعی گردشگری در ایران، با هدف آشکارسازی بینش و تفکر اجتماعی در مورد گردشگری بررسی شد. به تأسی از مفهوم¬¬سازی کوهن از جامعه شناسی گردشگری، رویکرد مفهومی در مسأله-شناسی مطالعات اجتماعی گردشگری به چهار سطح گردشگر (علایق، نگرش‌ها، واکنش‌ها و نقش‌های او)؛ روابط میزبان و گردشگر؛ ساختار‌ها و کارکردهای گردشگری و پیامدهای گردشگری، طبقه بندی شد. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که مهمترین موضوع اجتماعی مورد توجه محققان گردشگری در ایران، ساختار و کارکردهای گردشگری بوده‌ و پس از آن عمده مقالات به گردشگر پرداخته¬اند و پیامدهای گردشگری و روابط گردشگر و میزبان به ترتیب در مراتب سوم و چهارم اهمیت قرار داشته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که موضوع گردشگری چندان مورد اقبال جامعه¬شناسان در ایران نبوده است و جغرافی¬دانان تفوق بیشتری در تولید و انتشار مسایل اجتماعی گردشگری داشته¬اند. یافته¬ها شواهدی از رشد مطالعات بین¬-رشته¬ای در موضوع گردشگری در ایران را نشان نداده و بیشتر مؤید پژوهش¬های چندرشته¬ای است که عمدتا با بهره¬گیری از روش¬های کمی و با نظرسنجی از ذینفعان و کارشناسان انجام شده است. نتایج نشان داد خلاءهای مفهومی و روشی زیادی برای توسعه دانش بین رشته¬ای گردشگری و تأثیرگذاری آن در مسایل سیاست¬گذاری، توسعه و مدیریت گردشگری تجاری در ایران وجود دارد. Manuscript profile

رفتار گردشگر در مقصد به عنوان یک رفتار معنی¬دار در قالب عمل اجتماعی شکل می¬گیرد که در این نوع عمل، رابطه با دیگری مهمترین عنصر است. بنابراین از طریق توصیف و تحلیل نوع و فراوانی روابط گردشگر و سرمایه اجتماعی ناشی از آن می توان به پیش بینی رفتار، دلبستگی و وفاداری او به مقصد دست یافت. نوشتار حاضر تأثیر شبکه روابط زائران اصفهانی در جامعه میزبان بر وفاداری آنان به محله سرشور مشهد را مورد بررسی قرار داده است. روش پیمایشی و نمونه¬ی مطالعه متشکل از 150 نفر از زائران اصفهانی در محله سرشور، از اربعین حسینی تا یک هفته بعد از آن در سال 1395 است. نتایج مطالعه نشان داد میانگین اندازه شبکه روابط زائران اصفهانی در محله سرشور 11/2 نفر (در بازه میان 0 تا 9 نفر) است. میانگین شاخص کلی دلبستگی زائران اصفهانی به محله سرشور31/4 در بازه میان 06/3 تا 5 و شاخص وفاداری، 43/4 در بازه ی 1تا 5 برآورد شده است. نتایج مدل معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار آموس، نشان می¬دهد در مجموع دو مسیر علی در این مدل، 80 درصد از واریانس وفاداری زائران اصفهانی را به مقصد تبیین می¬کند. سرمایه اجتماعی شبکه روابط زائران اصفهانی در محله سرشور باعث افزایش دلبستگی به محله شده و دلبستگی به صورت مستقیم و غیرمستقیم (از طریق افزایش رضایتمندی) بر افزایش وفاداری گردشگر تأثیرگذار است. Manuscript profile