کلام نقلی

دسترسی آزاد مقاله

1 - شعور موجودات در قرآن و روایات(1) علم و ادراک از دیدگاه اندیشمندان با تطبیق بر آیات و روایات
علی عظیمی

شعورداشتن انسان، مورد پذیرش همۀ اندیشمندان است. شعور موجودات دیگر شامل حیوانات، نباتات و جمادات، مسأله¬ای اختلافی است. پیش از بحث دربارۀ شعورداشتن یا نداشتن غیرِ انسان¬ها، نیاز است که معنای شعور، روشن شده و ارتباط آن با درک و علم مشخّص گردد. فیلسوفان، متکلّمان و تفکیکیا چکیده کامل

شعورداشتن انسان، مورد پذیرش همۀ اندیشمندان است. شعور موجودات دیگر شامل حیوانات، نباتات و جمادات، مسأله¬ای اختلافی است. پیش از بحث دربارۀ شعورداشتن یا نداشتن غیرِ انسان¬ها، نیاز است که معنای شعور، روشن شده و ارتباط آن با درک و علم مشخّص گردد. فیلسوفان، متکلّمان و تفکیکیان، دیدگاه¬های مختلفی داشته و هر گروه، از زاویه¬ای خاص به این موضوع، نگریسته است. قرآن و روایات به عنوان مهم‌ترین منابع آشنای با مخلوقات، ویژگی¬هایی برای شعور بیان کرده¬اند که بر پایۀ آن می¬توان این مفهوم را شناخت و ارتباط آن را با علم و ادراک، درک کرد. نوشتار کنونی که نخستین شماره از پیوسته مقالات «شعور موجودات از دیدگاه قرآن و روایات» است، به طور خلاصه، مهم¬ترین دیدگاه¬های لغویان، فیلسوفان مکاتب مختلف، متکلّمان مذاهب متفاوت و تفکیکیان را گرد آورده و با قرآن و حدیث، تطبیق داده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - شعور موجودات در قرآن و روایات2
علی عظیمی

شعورمندی انسان مورد اتفاق همه اندیشمندان است. شعور موجودات دیگر شامل حیوانات، نباتات و جمادات، مسأله¬ای اختلافی است. غالب فیلسوفان بر جانمندی و شعور موجودات مادون انسان تأکید دارند، اما اکثر متکلّمان وجود نوعی آگاهی و شعور به¬ویژه در نباتات و جمادات را رد می¬کنند. علمای چکیده کامل

شعورمندی انسان مورد اتفاق همه اندیشمندان است. شعور موجودات دیگر شامل حیوانات، نباتات و جمادات، مسأله¬ای اختلافی است. غالب فیلسوفان بر جانمندی و شعور موجودات مادون انسان تأکید دارند، اما اکثر متکلّمان وجود نوعی آگاهی و شعور به¬ویژه در نباتات و جمادات را رد می¬کنند. علمای طبیعت نیز با مطالعه رفتار موجودات، به وجود مرتبه¬ای از آگاهی در آنها معتقدند. بررسی دیدگاه¬ اندیشمندان و کاوش در حقیقت و مراتب شعور موجودات مادون انسان و تطبیق آن با قرآن و روایات به عنوان مهم¬ترین منابع آشنای با مخلوقات، بر عهدۀ این پژوهش است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - شعور موجودات در قرآن و روایات3
علی عظیمی

قرآن و حدیث، تمام نظام هستی و پدیدههای آن را در حال تسبیح و تنزیه خدا می¬شمرد. انسان‌ها چگونگی و حقیقت این تسبیح را نمی¬فهمند، مگر کسانی که به کمالات روحی و معنوی دست یافته باشند. گروهی از مفسّران، دلالت این آیات را حالی و مجازی دانسته و گروهی دیگر معتقد به قالی و حقیقی چکیده کامل

قرآن و حدیث، تمام نظام هستی و پدیدههای آن را در حال تسبیح و تنزیه خدا می¬شمرد. انسان‌ها چگونگی و حقیقت این تسبیح را نمی¬فهمند، مگر کسانی که به کمالات روحی و معنوی دست یافته باشند. گروهی از مفسّران، دلالت این آیات را حالی و مجازی دانسته و گروهی دیگر معتقد به قالی و حقیقی¬بودن آن شده¬اند. اشارات متون وحیانی، بررسی احادیث معصومان علیهم السلام و یافته¬های علمی، نشان می¬دهد که موجودات، خود را یافته و با زبان مخصوص خویش، خدا را می-ستایند و این تسبیح و تنزیه، حقیقی بوده و بر شعورمندی آنها دلالت می¬کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - شعور موجودات در قرآن و روایات (4) تکلیف موجودات، چیستی و مراتب آن
علی عظیمی

قرآن و حدیث، گونه‌ای از تسلیم یا تکلیف را برای همۀ موجودات از جمله حیوان‌ها، گیاهان و جمادات اثبات می¬کند. این وظیفه¬شناسی نشان‌دهندۀ شعورمندی و نیز چیستی شعور موجودات است. گروهی از متکلّمان و مفسّران، عبارات و دستورات تکلیفی آیات قرآن برای غیر انسان را تکوینی و غریزی د چکیده کامل

قرآن و حدیث، گونه‌ای از تسلیم یا تکلیف را برای همۀ موجودات از جمله حیوان‌ها، گیاهان و جمادات اثبات می¬کند. این وظیفه¬شناسی نشان‌دهندۀ شعورمندی و نیز چیستی شعور موجودات است. گروهی از متکلّمان و مفسّران، عبارات و دستورات تکلیفی آیات قرآن برای غیر انسان را تکوینی و غریزی دانسته و آنها را به دلیل نداشتن عقل، مکلّف نمی¬دانند. گروهی دیگر نیز معتقدند این اوامر و تکالیف، فراتر از غریزه و تکوین بوده و گونه‌ای از تکلیف و اراده است. اشارات آیات قرآن و بررسی احادیث معصومان نشان می¬دهد که همۀ موجودات و ذرّات عالم هستی به‌اندازۀ سعۀ وجودی و به‌میزان شعورشان و با توجّه به توان رفتاریشان، دارای گونه‌ای از تکلیف بوده و به وظیفه و مأموریت خود در پهنۀ هستی آگاهی دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - نظام هدایت و شاخصه های آن در قرآن کریم
ابراهیم عبدی

هدایت، برترین وظیفۀ حجج الهی علیهم‌السّلام است. همۀ گفتارها و رفتارهای ایشان ذیل مفهوم هدایت انسان جای می‌گیرد. نادیده‌انگاری این تکلیف در تحلیل رفتار حجّت‌های الهی، تحلیل‌گر را دچار سردرگمی می‌کند. قرآن کریم راه هدایت را تبیین کرده و می‌توان با کنارهم‌قراردادن آیات کری چکیده کامل

هدایت، برترین وظیفۀ حجج الهی علیهم‌السّلام است. همۀ گفتارها و رفتارهای ایشان ذیل مفهوم هدایت انسان جای می‌گیرد. نادیده‌انگاری این تکلیف در تحلیل رفتار حجّت‌های الهی، تحلیل‌گر را دچار سردرگمی می‌کند. قرآن کریم راه هدایت را تبیین کرده و می‌توان با کنارهم‌قراردادن آیات کریمه، فرایندی را برای آن تصویر کرد. این نوشتار بر آن است تا نظام‌وارۀ هدایت را در قرآن کریم به تصویر بکشد. از این رو شاخصه‌های هفت‌گانه‌ای برگرفته از 309 آیه، طرّاحی کرده است. در بررسی مشتقات «هدایت» مباحث ادبی، تفسیری و اصولی مطرح شده و واژگان هم‌نشین مورد توجّه قرار می‌گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - شعور موجودات در قرآن و روایات5 (حشر و گواهی موجودات؛ حقیقت، مراتب و آثار اعتقادی آن)
علی عظیمی

قرآن و حدیث، بر حشر موجودات در روز قیامت و گواهی و شهادت آنها تصریح می کند. این برانگیختگی و گواهی افزون بر شعورمندی، گونه و مرتبۀ شعور آنها را نیز روشن می‌سازد. گروهی از متکلّمان و مفسّران، حشر موجودات مادون انسان را نابودی آنها می دانند و گروهی دیگر معتقدند که حشر آنه چکیده کامل

قرآن و حدیث، بر حشر موجودات در روز قیامت و گواهی و شهادت آنها تصریح می کند. این برانگیختگی و گواهی افزون بر شعورمندی، گونه و مرتبۀ شعور آنها را نیز روشن می‌سازد. گروهی از متکلّمان و مفسّران، حشر موجودات مادون انسان را نابودی آنها می دانند و گروهی دیگر معتقدند که حشر آنها صرفا برای کیفر است. اشارات آیات کریمه و احادیث معصومان علیهم‌السّلام نشان می دهد که همۀ موجودات، محشور شده و به اندازۀ گستره و توان وجودی، درک و شعورشان حساب پس می‌دهند. اعتقاد به تسبیح، سجده، نطق، حشر، گواهی و دیگر مؤلّفه‌های شعور در موجودات، آثار و کارکردهای تربیتی، حقوقی، بهداشتی و نظری در پی دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - امکان تغییر شکل شیاطین جن بر پایه برداشت از قرآن و حدیث
سید علی اصغر موسوی اطهر

گزارش مکرّر قرآن و جوامع‌ روایی از میزان اثرگذاری و شگردهای شیاطین جن در گمراه‌سازی انسان، پرداختن به این موضوع را ضروری می‌کند. دوری از معارف مرتبط با این حوزه، زمینه اثرپذیری از شیاطین را کاهش نمی‌دهد بلکه می‌تواند به افزایش آن منجر شود. نوشتار حاضر، تحلیل شماری از رو چکیده کامل

گزارش مکرّر قرآن و جوامع‌ روایی از میزان اثرگذاری و شگردهای شیاطین جن در گمراه‌سازی انسان، پرداختن به این موضوع را ضروری می‌کند. دوری از معارف مرتبط با این حوزه، زمینه اثرپذیری از شیاطین را کاهش نمی‌دهد بلکه می‌تواند به افزایش آن منجر شود. نوشتار حاضر، تحلیل شماری از روایات معتبر را درباره «قدرت تغییر شکلِ شیطان‌ها» به عهده دارد. ریشه یابیِ برخی از حوادث مانند هم‌جنس‌گرایی قوم حضرت لوط علیه السلام، انحراف خلافت بعد پیامبر|‌ و داوری منصفانه درباره «تجرّد» و «عدم تجرّد» جن در گرو تحلیلِ درست این قدرت است. عدّه‌ای، آشکارشدن جن و به‌ویژه شیطان‌ها با شمایل گونه‌گون را به معنای دگرگونی ظاهری دانسته و برخی آن را به تصرّف در اِدراک انسان تأویل کرده‌اند. فرضیه این پژوهش، اثبات امکان تغییر شکلِ شیاطین و وقوع خارجیِ آن است. به همین منظور در گام اوّل نوشتار، «گستره»، «محدودیت» و «سه فرضیه در کیفیتِ» آشکار شدن با شکل‌های گوناگون، تحلیل می‌شود. گام دوم هم به گزارش وقوع عینی تغییر شکل می‌پردازد. جامعیت نوشتار حاضر و فرضیه های مطرح شده در کیفیت تغییر شکل شیطان‌ها، از نوآوری‌های آن است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - امکان‌سنجی حقّ مخلوق بر خالق با تأکید بر عبارت «بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» و تأثیر آن در اجابت دعا
مصطفی رحیمی

یکی از عبارت‌هایی که در دعاهای مأثور از اهل بیت^ تکرار شده، فراز «بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» است. فراوانی این عبارت و مشابهات آن، دو پرسش را ایجاد می کند؛ نخست این‌که چگونه می‌توان حقّ مخلوق بر خالق را تصوّر کرد؟ دوم این‌که بیان این فراز، چه تأثیری در اجابت دعا چکیده کامل

یکی از عبارت‌هایی که در دعاهای مأثور از اهل بیت^ تکرار شده، فراز «بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» است. فراوانی این عبارت و مشابهات آن، دو پرسش را ایجاد می کند؛ نخست این‌که چگونه می‌توان حقّ مخلوق بر خالق را تصوّر کرد؟ دوم این‌که بیان این فراز، چه تأثیری در اجابت دعا دارد. از آن‌جا که خداجویان همواره دغدغۀ کشف راه‌های اجابت درخواست های خود از خداوند را دارند، پژوهشی علمی در این راستا شایسته است. هدف این تحقیق، تبیین معنای حقّ مخلوق بر خالق و چگونگی اثرگذاری عبارت «بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» بر اجابت دعاست. تاکنون پژوهشی مستقل در این موضوع منتشر نشده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

9 - محدودیتِ تغییر شکل شیاطین جن بر مبنای متون ثقلین
سید علی اصغر موسوی اطهر

پیام شماری از روایات معتبر، ناتوانی شیاطین جن در آشکارشدن با سیمای پیامبر است. مهم‌ترین جوامع حدیثی شیعه و سنی گزارش‌گر این حقیقت‌اند. در منابع حدیثی شیعه، این حکم به اوصیای پیامبر و شیعیان خاص و در منابع شیعی و سنّی، این حکم به همه پیامبران الهی، تسری داده شده است. راه چکیده کامل

پیام شماری از روایات معتبر، ناتوانی شیاطین جن در آشکارشدن با سیمای پیامبر است. مهم‌ترین جوامع حدیثی شیعه و سنی گزارش‌گر این حقیقت‌اند. در منابع حدیثی شیعه، این حکم به اوصیای پیامبر و شیعیان خاص و در منابع شیعی و سنّی، این حکم به همه پیامبران الهی، تسری داده شده است. راه تمییز بین مکاشفه‌ها و خواب‌ها‌ی رحمانی و شیطانی با فهمِ درستِ این آموزه‌ها گِره خورده است. هدف این پژوهش، بررسی محدودیت آشکارشدن شیطان‌ها با تنوّع شکل، با استناد به روایات معتبر است. به این منظور، ناتوانی شیاطین از آشکارشدن «با سیمای پیامبران و جانشینانشان» و «با سیمای شیعه حقیقی» در دو گام تحلیل می‌شود. بررسی «روایاتِ معارض» و «ناتوانی شیطان‌ها از آشکارشدن با سیمای شیعه حقیقی»، از نوآوری‌های مقاله است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

10 - راهکار وحدت امّت همراه با ویژگی هدایت، در نگاه قرآن و سنّت
حسین احسانی فر

قرآن کریم، مسلمانان را به وحدت دعوت کرده است. پیامبر ص، پیش‌بینی کرده بودند که پس از ایشان، بین امّت، اختلاف‌هایی ایجاد شود. ازاین‌رو قرآن کریم و پیامبرص، راهکار حفظ وحدت و رهایی از اختلاف را بیان فرمودند. پیروی از کتاب و سنّت، تضمین‌کننده سعادت امّت بوده و همان‌گونه که چکیده کامل

قرآن کریم، مسلمانان را به وحدت دعوت کرده است. پیامبر ص، پیش‌بینی کرده بودند که پس از ایشان، بین امّت، اختلاف‌هایی ایجاد شود. ازاین‌رو قرآن کریم و پیامبرص، راهکار حفظ وحدت و رهایی از اختلاف را بیان فرمودند. پیروی از کتاب و سنّت، تضمین‌کننده سعادت امّت بوده و همان‌گونه که در گذشته می‌توانست نجات‌بخش از اختلافات باشد، امروزه نیز کارآیی دارد. تاکنون دربارۀ وحدت امّت اسلامی مباحث بسیاری مطرح شده است. ریشه‌های اختلاف، راهکارهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی رفع اختلاف، اشتراکات امّت اسلامی، وحدت در دفاع از مشترکات و موضوعاتی از این دست، شاکله نگاشته‌های پیشینی را می‌سازد. نگاشتۀ کنونی وحدت را به دو گونه «همراه با هدایت» و «بدون هدایت» تقسیم کرده است. آنگاه راهکار وحدت همراه با ویژگی هدایت را تبیین می‌کند. در این مقاله ابتدا پیش‌بینی قرآن کریم و پیامبرص درباره اختلاف میان امّت، مطرح شده، سپس انگیزه‌ها و ویژگی‌های اختلاف‌افکنان بر اساس نصوص، ذکر می‌شود. بخش سوم به تبیین چاره کتاب و سنّت برای رهایی از اختلاف، اختصاص دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

11 - صفات الهی هم‌نشین با حاجت‌ها و استعاذه‌های معصومان علیهم السلام (با تکیه بر کتاب عدّةالدّاعی)
سید محمدکاظم میرحسنی

معصومان علیهم السلام در بسیاری از دعاهایشان، اسامی و صفاتی از خداوند را همراه با درخواستشان آورده‌اند. این روش چنان پراستفاده و جزو سیره همه اهل بیت علیهم السلام بوده که می‌توان آن را یکی آداب مورد تأکید در دعا دانست. به نظر می‌رسد که میان درخواست‌ها و صفاتی که در کنار چکیده کامل

معصومان علیهم السلام در بسیاری از دعاهایشان، اسامی و صفاتی از خداوند را همراه با درخواستشان آورده‌اند. این روش چنان پراستفاده و جزو سیره همه اهل بیت علیهم السلام بوده که می‌توان آن را یکی آداب مورد تأکید در دعا دانست. به نظر می‌رسد که میان درخواست‌ها و صفاتی که در کنار آن می‌آید، رابطه‌ای وجود دارد. برای پیداکردن این روابط گام نخست را می‌توان با «گزاره‌یابی» برداشت؛ به این معنی که فهرستی از صفات و اسامی الهی همنشین با درخواست‌ها، تهیّه شود. پژوهش پیشِ رو درصدد گردآوری این صفات و حاجات از کتاب «عدّة¬الدّاعی» است. این کار از جنبه موضوع و ساختار نو بوده و راه را برای تطبیق حاجت‌ها با صفات الهی همنشین آن باز می‌کند. مقاله کنونی در دو بخش اسامی و صفات الهی همنشین با حاجت‌ها و استعاذه‌ها را در قالب جدول ارائه می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

12 - بررسی روایات شهود معصومان وفات‌یافته در بیداری و احتضار
سید علی اصغر موسوی اطهر

یکی از مباحث کلامی دربارۀ معصومان^ امکان شهود آنان بعد از وفاتشان است. به‌ظاهر شهود معصومان وفات‌یافته در بیداری و احتضار، هم بر اساس قوانین تشریعی و تکوینی خداوند میسّر است و هم بر اساس رخ‌داد آن در خارج؛ یعنی، هم امکان ذاتی دارد و هم امکان وقوعی. ادله و شواهد متعدد ر چکیده کامل

یکی از مباحث کلامی دربارۀ معصومان^ امکان شهود آنان بعد از وفاتشان است. به‌ظاهر شهود معصومان وفات‌یافته در بیداری و احتضار، هم بر اساس قوانین تشریعی و تکوینی خداوند میسّر است و هم بر اساس رخ‌داد آن در خارج؛ یعنی، هم امکان ذاتی دارد و هم امکان وقوعی. ادله و شواهد متعدد روایی، امکان وقوع شهود را پشتیبانی می‌کنند. قوی‌ترین دلیل روایی مسلّم نزد غالب اندیشمندان فریقین، روایات معراجیه در معتبرترین جوامع است. طبق این روایاتِ مستند به قرآن، علاوه بر شرکت‌کردن نبی مکرم در گردهمایی پیامبران در بیت‌المقدس، در آسمان‌ها نیز با برخی از آنان ملاقات و گفت‌وگو داشت. روایات مربوط به شهود تعدادی از معصومان توسط محتضر، نزد شیعه متواتر است. اثبات امکان وقوعی شهود، پیام‌آور استمرار حیات، آگاهی برخی از فعالیت‌ها و مسؤلیت‌های معصومان و در نتیجه، اثبات‌کننده معقول‌بودن توسل به آنان پس از وفاتشان است. مأموریت این پژوهش کتابخانه‌ای، گزارش ادله و شواهد روایی امکان وقوعی شهود در بیداری و احتضار است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

13 - تحلیل روایات «شهود معصومان وفات‌یافته، در خواب»
سید علی اصغر موسوی اطهر

روایات متعدّد و معتبر، گویای وقوع شهود معصومان وفات‌یافته، در حالت خواب است. گاهی شاهدان، از خود معصومان هستند و گاهی از غیر معصومان؛ اعم از نیکان و بدان. تعدادی از روایات، حکایت‌گر راهکار دیدار نبی ‌مکرّ صلی الله علیه و آله یا یکی از معصومان و یا یکی از وفات‌یافتگان اس چکیده کامل

روایات متعدّد و معتبر، گویای وقوع شهود معصومان وفات‌یافته، در حالت خواب است. گاهی شاهدان، از خود معصومان هستند و گاهی از غیر معصومان؛ اعم از نیکان و بدان. تعدادی از روایات، حکایت‌گر راهکار دیدار نبی ‌مکرّ صلی الله علیه و آله یا یکی از معصومان و یا یکی از وفات‌یافتگان است. این روایات به همراه روایاتِ مؤکّدِ حقیقی‌بودن دیدار معصومان در خواب، شواهد خوبی برای اثبات امکان شهود معصومان وفات‌یافته است. کیفیت شهود در خواب، از مسائلی است که اندیشمندان اسلامی را به تحلیل وادار کرده و فرضیه‌هایی را مطرح کرده‌اند. مقاله حاضر به گزارش و تحلیل این روایات می‌پردازد. ارائه ادلّه و شواهد روایی با نظم و تحلیلی نو و موجز، از نوآوری‌های این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. پرونده مقاله

فهرست مقالات کلام نقلی

رایمگ

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی