بررسی زمان روایت در نمایشنامۀ «زنان مهتابی، مرد آفتابی»
الموضوعات :الکلمات المفتاحية: چیستا یثربی «, زنان مهتابی مرد آفتابی», ژرارد ژنت روایت زمان روایت نظم تداوم بسامد,
ملخص المقالة :
در چند دهه¬ای که روایت¬شناسی به عنوان علم مطرح شده است، روایت¬شناسان کوشیده¬اند تا با دست یافتن به الگوهای روایتی مشخص دربارۀ مقوله¬های مختلف روایت، به کشف ساختار جهانی آن نائل شوند. از جمله مهم‌ترین این مقوله¬ها، مبحث زمان در روایت است که نظریه‌پرداز فرانسوی، ژرارد ژنت، نظریۀ مستقلی دربارۀ «عامل زمان و نقش و جایگاه آن در روایت» مطرح کرده است. از نظر ژنت، زمانمندی روایت با در نظر داشتن سه محور: نظم، تداوم و بسامد شکل می¬گیرد که پژوهشگر با بررسی ترتیب، طول و تناوب زمان‌روایی در مقایسه با زمان واقعی، به جایگاه عنصر زمان در روند گسترش طرح داستانی دست می¬یابد. بررسی زمان روایت در نمایشنامة «زنان مهتابی، مرد آفتابی»، نشان می¬دهد که یثربی با بر هم زدن نظم منطقی عنصر زمان و در حرکت از زمان تقویمی به زمان متن به گزینش¬های مختلفی دست یازیده و به نقل روایت¬های گذشته¬نگر و آینده¬نگر پرداخته است. کارکرد این گزینش¬ها و نوع خاص زمانمندی آنها در طراحی اجزای پیرنگ و بویژه ارائة عنصر تعلیق، نقش بسزایی دارد. علاوه بر این، بررسی تداوم و بسامد نقل وقایع در این نمایشنامه، روشـن می¬سازد که کنش‌های آن از ضرباهنگ و شتابی متناسب با مقصود نویسنده برخوردار است. از نظر اصول داستان¬پردازی، شتاب روایت رخدادها و تکرار و بسامد آنها ارتباط مستقیم و معناداری با محتوای نمایشنامه برقرار کرده است.
